PRZEDMIOTOWY SYSTEM OCENIANIA Z PRZYRODY

ROK SZKOLNY 2022/2023

nauczyciel prowadzący: mgr Barbara Poranek

oddziały klasowe: 4a, 4b

I. ZASADY OGÓLNE

1. Ocenianie osiągnięć edukacyjnych ucznia w ramach przedmiotu PRZYRODA polega
na rozpoznawaniu poziomu i postępów w opanowaniu przez ucznia wiadomości
i umiejętności w stosunku do wymagań określonych w podstawie programowej kształcenia ogólnego.

2. Ocenianie osiągnięć edukacyjnych odbywa się w ramach oceniania wewnątrzszkolnego, które ma na celu:

a) informowanie ucznia o poziomie jego osiągnięć edukacyjnych i jego zachowaniu
oraz o postępach w tym zakresie,

b) udzielanie uczniowi pomocy w nauce poprzez przekazanie uczniowi informacji o tym,
co zrobił dobrze i jak powinien się dalej uczyć,

c) udzielanie wskazówek do samodzielnego planowania własnego rozwoju,

d) motywowanie ucznia do dalszych postępów w nauce i zachowaniu,

e) dostarczanie rodzicom i nauczycielom informacji o postępach i trudnościach w nauce
i zachowaniu ucznia oraz o szczególnych uzdolnieniach ucznia,

3. Każdy uczeń jest oceniany zgodnie z zasadami sprawiedliwości. Oceniając, nauczyciel bierze pod uwagę możliwości intelektualne ucznia, jego zaangażowanie, wkład pracy
oraz zalecenia Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej.

4. Ocenianie ma charakter ciągły, a oceny są wystawiane systematycznie, zgodnie
z kryteriami oceniania oraz harmonogramem sprawdzania i oceniania osiągnięć ucznia.

5. Oceny są jawne.

6. Prace pisemne są po sprawdzeniu omawiane na lekcji, a następnie udostępnione uczniom
i rodzicom zgodnie z zasadami zawartymi w statucie i przechowywane do końca roku szkolnego.

7. Szczegółowe warunki i zasady wewnątrzszkolnego oceniania określa statut szkoły.

II. WYMAGANIA EDUKACYJNE I KRYTERIA NA POSZCZEGÓLNE STOPNIE ORAZ SPOSOBY SPRAWDZANIA OSIĄGNIĘĆ UCZNIA:

1. Wymagania edukacyjne do poszczególnych działów.

I. Poznajemy warsztat przyrodnika

Wiadomości

Uczeń:

• wyjaśnia znaczenie pojęcia „przyroda”,

• wymienia ożywione i nieożywione składniki przyrody oraz wytwory działalności człowieka,

• wymienia czynności życiowe organizmów,

• omawia rolę zmysłów w poznawaniu przyrody,

• wymienia źródła wiedzy o przyrodzie,

• podaje przykłady wykorzystania zmysłów do prowadzenia obserwacji przyrodniczych,

• omawia sposoby poznawania przyrody,

• omawia przeznaczenie poszczególnych przyrządów ułatwiających obserwację przyrody (lupy, mikroskopu, lornetki, taśmy mierniczej),

• wymienia etapy doświadczenia,

• opisuje przebieg linii widnokręgu,

• omawia budowę kompasu,

• podaje nazwy głównych i pośrednich kierunków geograficznych,

• omawia sposoby wyznaczania kierunku północnego za pomocą Gwiazdy Polarnej oraz innych obiektów w otoczeniu.

Umiejętności

Uczeń:

• wykazuje powiązania między ożywionymi a nieożywionymi składnikami przyrody oraz wytworami działalności człowieka,

• obserwuje obiekty przyrodnicze gołym okiem, za pomocą lupy i innych przyrządów optycznych,

• korzysta z różnych źródeł wiedzy o przyrodzie,

• prezentuje wybrane publikacje o tematyce przyrodniczej,

• dokumentuje prowadzone obserwacje i doświadczenia,

• odróżnia obserwacje od doświadczenia,

• wyznacza główne kierunki geograficzne w terenie za pomocą kompasu i gnomonu.

II. Poznajemy pogodę i inne zjawiska przyrodnicze.

Wiadomości

Uczeń:

• wyjaśnia, co to jest substancja,

• wymienia stany skupienia substancji,

• podaje przykłady przedmiotów wykonanych z substancji sprężystych, 8 kruchych i plastycznych,

• omawia zmiany stanu skupienia wody,

• wymienia czynniki wpływające na zmianę stanu skupienia wody,

• wymienia składniki pogody,

• podaje nazwy przyrządów służących do pomiaru składników pogody,

• podaje przykłady zastosowania termometru w życiu codziennym,

• omawia pozorną wędrówkę Słońca w ciągu dnia,

• wyjaśnia zależności długości cienia od wysokości Słońca nad widnokręgiem,

• wymienia cechy pogody w różnych porach roku.

Umiejętności

Uczeń:

• rozróżnia ciała stałe, ciecze i gazy,

• podaje przykłady przedmiotów wykonanych z substancji sprężystych, kruchych i plastycznych,

• wskazuje w najbliższym otoczeniu przedmioty wykonane z różnych substancji,

• uzasadnia zastosowanie substancji sprężystych, plastycznych i kruchych w przedmiotach codziennego użytku,

• rozróżnia stany skupienia wody,

• bada zmiany stanu skupienia wody,

• opisuje pogodę, z uwzględnieniem jej składników,

• dokonuje pomiaru składników pogody (temperatury powietrza, opadów, ciśnienia atmosferycznego, kierunku i prędkości wiatru),

• rozróżnia opady i osady atmosferyczne,

• rozpoznaje zjawiska pogodowe występujące w różnych porach roku,

• prowadzi i dokumentuje obserwacje meteorologiczne,

• wskazuje na widnokręgu lub ilustracji miejsca wschodu i zachodu Słońca w zależności od pory roku,

• porównuje cechy pogody w pierwszych dniach różnych pór roku.

III. Poznajemy świat organizmów

Wiadomości

Uczeń:

• wymienia cechy organizmów,

• przedstawia podział organizmów na królestwa,

• wymienia sposoby odżywiania się organizmów,

• wyjaśnia, na czym polega samożywność i cudzożywność,

• omawia przystosowania organizmów cudzożywnych do zdobywania pokarmu,

• podaje przykłady zależności pokarmowych między organizmami,

• wymienia nazwy roślin uprawianych w domu i w ogrodzie,

• wymienia nazwy zwierząt żyjących w domu i w ogrodzie.

Umiejętności

Uczeń:

• rozpoznaje poziomy organizacji życia (komórka, tkanka, narząd, organizm),

• wskazuje podobieństwa i różnice między organizmami,

• odróżnia organizmy samożywne od cudzożywnych, mięsożerne od roślinożernych,

• przedstawia graficznie proste łańcuchy pokarmowe,

• prowadzi obserwacje wybranych zwierząt,

• tworzy zielnik z roślin występujących w okolicach szkoły lub miejsca zamieszkania.

IV. Odkrywamy tajemnice ciała człowieka

Wiadomości

Uczeń:

• omawia budowę i podstawowe funkcje układów: pokarmowego, krwionośnego, oddechowego, ruchu, nerwowego i rozrodczego,

• wymienia zasady higieny omawianych układów narządów,

• omawia rolę narządów zmysłów,

• wymienia podstawowe zasady ochrony zmysłów wzroku i słuchu,

• omawia zasady higieny narządów zmysłów,

• omawia zmiany zachodzące w organizmach podczas dojrzewania płciowego.

Umiejętności

Uczeń:

• wskazuje na planszy dydaktycznej, modelu lub własnym ciele położenie poszczególnych układów narządów człowieka.

V. Odkrywamy tajemnice zdrowia

Wiadomości

Uczeń:

• wyjaśnia, na czym polega zdrowy styl życia,

• wymienia zasady zdrowego stylu życia,

• omawia zasady prawidłowego odżywiania się,

• omawia zasady bezpiecznego wypoczynku,

• podaje przykłady organizmów (zwierząt, roślin, grzybów, bakterii) i wirusów negatywnie wpływających na zdrowie człowieka,

• wymienia drogi wnikania czynników chorobotwórczych do organizmu,

• podaje przykłady chorób zakaźnych i pasożytniczych,

• wymienia sposoby zapobiegania chorobom zakaźnym i pasożytniczym,

• omawia zasady postępowania w przypadku zarażenia się chorobami zakaźnymi i pasożytniczymi,

• omawia podstawowe zasady dbałości o własne ciało (skórę, jamę ustną, włosy, paznokcie),

• omawia sposób zachowania się podczas gwałtownych zjawisk pogodowych,

• podaje przykłady niebezpiecznych substancji znajdujących się w domu,

• omawia zasady postępowania w przypadku ukąszeń, użądleń, zatrucia grzybami,

• omawia zasady udzielania pierwszej pomocy w przypadku uszkodzeń skóry,

• podaje przykłady skutków uzależnień.

Umiejętności

Uczeń:

• objaśnia znaczenie symboli zamieszczanych na opakowaniach środków chemicznych,

• rozpoznaje przykładowe organizmy negatywnie wpływające na zdrowie człowieka,

• rozpoznaje grzyby trujące,

• rozpoznaje wybrane trujące rośliny domowe i dziko rosnące,

• przedstawia zasady opatrywania uszkodzenia skóry,

• prezentuje postawę asertywną w różnych sytuacjach.

VI. Orientujemy się w terenie

Wiadomości

Uczeń:

• wyjaśnia, czym są plan i mapa,

• wyjaśnia, do czego służy skala planu i mapy,

• wymienia elementy planu i mapy,

• wymienia rodzaje map,

• omawia sposoby orientowania planu i mapy.

Umiejętności

Uczeń:

• odróżnia plan od mapy,

• rysuje plan dowolnego przedmiotu,

• wykonuje szkic okolic szkoły,

• odczytuje informacje z planu i mapy z użyciem legendy,

• wskazuje na planie i mapie miejsce obserwacji oraz obiekty znajdujące się w jego otoczeniu,

• orientuje plan lub mapę,

• planuje trasę wycieczki na podstawie mapy turystycznej lub planu miasta.

VII. Poznajemy krajobraz najbliższej okolicy

Wiadomości

Uczeń:

• wymienia cechy krajobrazu,

• wymienia naturalne i antropogeniczne elementy krajobrazu,

• wymienia rodzaje krajobrazu kulturowego,

• wymienia rodzaje form terenu: wypukłych i wklęsłych,

• wymienia elementy wzniesienia i doliny rzecznej,

• wymienia rodzaje skał występujących w najbliższej okolicy,

• wymienia etapy powstawania gleby,

• podaje przykłady wód słodkich i wód słonych,

• wymienia rodzaje wód płynących i wód stojących,

• podaje nazwy naturalnych i sztucznych zbiorników wodnych występujących najbliższej okolicy,

• podaje przykłady przekształcania krajobrazu naturalnego przez człowieka,

• omawia zmiany w krajobrazie najbliższej okolicy, które zaszły w ciągu ostatnich dziesięcioleci,

• wymienia rodzaje obszarów chronionych,

• podaje przykłady obiektów i obszarów chronionych znajdujących się w pobliżu miejsca zamieszkania,

• omawia zasady zachowania się na obszarach chronionych.

Umiejętności

Uczeń:

• rozpoznaje na ilustracjach krajobraz naturalny i kulturowy,

• rozpoznaje rodzaje form terenu w najbliższej okolicy,

• wskazuje na ilustracjach elementy wzniesienia i doliny rzecznej,

• rozpoznaje rodzaje skał występujących w najbliższej okolicy,

• wskazuje na profilu glebowym warstwę próchnicy,

• rozpoznaje w najbliższej okolicy rodzaje krajobrazu kulturowego,

• rozpoznaje antropogeniczne elementy krajobrazu najbliższej okolicy i określa ich funkcje,

• wyszukuje i prezentuje informacje dotyczące pochodzenia nazwy miejscowości,

• rozpoznaje antropogeniczne elementy krajobrazu i określa ich funkcje,

• porównuje na podstawie ilustracji wygląd okolicy obecnie i przed 100 laty,

• ocenia zmiany w krajobrazie najbliższej okolicy,

• ocenia krajobraz najbliższej okolicy pod względem piękna i dziedzictwa przyrodniczego i kulturowego,

• wskazuje na mapie Polski położenie najbliższych parków narodowych i rezerwatów.

VIII. Odkrywamy tajemnice życia w wodzie i na lądzie

Wiadomości

Uczeń:

• omawia warunki życia w wodzie,

• omawia warunki życia panujące w poszczególnych biegach rzeki,

• charakteryzuje strefy życia w jeziorze,

• podaje przykłady zależności pokarmowych występujących w środowisku wodnym,

• omawia warunki życia na lądzie,

• charakteryzuje warunki panujące w poszczególnych warstwach lasu,

• wymienia przykładowe organizmy żyjące w poszczególnych warstwach lasu,

• omawia warunki życia na łące i na polu uprawnym,

• charakteryzuje rośliny uprawne.

Umiejętności

Uczeń:

• rozpoznaje wybrane organizmy wodne,

• określa przystosowania organizmów wodnych do miejsca, w którym żyją,

• prowadzi obserwacje mikroskopowe i makroskopowe organizmów wodnych,

• układa proste łańcuchy pokarmowe w środowisku wodnym,

• porównuje warunki życia w wodzie i na lądzie,

• rozpoznaje wybrane organizmy leśne,

• rozpoznaje drzewa rosnące w lasach liściastych i iglastych,

• rozpoznaje wybrane organizmy żyjące na łące i na polu,

• wskazuje zależności pokarmowe występujące w środowisku lądowym,

• określa przystosowania organizmów do życia na lądzie.

Ogólne oczekiwane osiągnięcia uczniów kończącego klasę 4

Uczeń:

• klasyfikuje składniki przyrody,

• posługuje się przyrządami optycznymi służącymi do obserwacji przyrody: lupą, mikroskopem, lornetką,

• określa kierunki geograficzne,

• omawia zmiany stanu skupienia wody,

• dokonuje pomiaru składników pogody (temperatury powietrza, opadów, ciśnienia atmosferycznego, kierunku i siły wiatru),

• omawia pozorną wędrówkę Słońca nad widnokręgiem,

• opisuje zmiany pogody w poszczególnych porach roku,

• planuje, przeprowadza i dokumentuje obserwacje i doświadczenia przyrodnicze,

• odczytuje informacje z planu i mapy,

• posługuje się planem i mapą w terenie,

• omawia wybrane czynności życiowe organizmów,

• wskazuje zależności pokarmowe występujące w przyrodzie,

• rozpoznaje pospolite rośliny doniczkowe i zwierzęta żyjące w najbliższym otoczeniu (dom, ogród),

• omawia budowę i funkcjonowanie układów: pokarmowego, oddechowego, krwionośnego, ruchu, rozrodczego, nerwowego oraz narządów zmysłów człowieka,

• omawia zasady higieny poznanych układów narządów,

• charakteryzuje zmiany zachodzące w okresie dojrzewania,

• podaje przykłady chorób zakaźnych i pasożytniczych,

• omawia zasady postępowania w przypadku zarażenia się chorobami zakaźnymi i pasożytniczymi,

• stosuje w praktyce zasady zdrowego stylu życia,

• omawia zasady dbałości o ciało,

• podaje przykłady niebezpiecznych sytuacji w domu i poza domem,

• podaje przykłady trujących roślin i grzybów oraz niebezpiecznych zwierząt,

• opisuje zasady postępowania z niebezpiecznymi organizmami,

• omawia i stosuje sposoby udzielania pierwszej pomocy przedmedycznej (skaleczenia, oparzenia, użądlenia),

• wyjaśnia, dlaczego uzależnienia są niebezpieczne,

• wskazuje formy terenu występujących w najbliższej okolicy,

• opisuje wypukłe i wklęsłe formy terenu,  charakteryzuje krajobraz kulturowy i krajobraz naturalny,

• omawia zmiany w krajobrazie najbliższej okolicy,

• omawia formy ochrony przyrody w Polsce i najbliższej okolicy,

• omawia warunki życia w wodzie,

• podaje przykłady przystosowań organizmów do życia w wodzie,

• charakteryzuje warunki życia w poszczególnych biegach rzeki,

• charakteryzuje strefy życia w jeziorze,

• rozpoznaje wybrane organizmy wodne (roślinne i zwierzęce),

• rozpoznaje wybrane rodzaje skał,

• wymienia czynniki warunkujące życie na lądzie,

• charakteryzuje warstwy lasu,

• rozpoznaje wybrane gatunki drzew, krzewów i roślin zielnych,

• rozpoznaje wybrane gatunki zwierząt żyjących w lesie, na łące i na polu,

• omawia warunki życia na łące,

• omawia warunki życia na polu uprawnym.

2. Kryteria na poszczególne stopnie:

1) stopień celujący (6) - otrzymuje uczeń, który w wysokim stopniu opanował wiedzę
i umiejętności z danego przedmiotu określone programem nauczania, którego treści wynikają z podstawy programowej,

2) stopień bardzo dobry (5) - otrzymuje uczeń, który opanował zakres wiedzy i umiejętności określony programem nauczania przedmiotu, którego treści wynikają z podstawy programowej
w danej klasie oraz sprawnie posługuje się zdobytymi wiadomościami, rozwiązuje samodzielnie problemy teoretyczne i praktyczne objęte programem nauczania, potrafi zastosować posiadaną wiedzę do rozwiązywania zadań i problemów w nowych sytuacjach,

3) stopień dobry (4) - otrzymuje uczeń, który nie opanował w pełni wiadomości określonych programem nauczania przedmiotu w danej klasie, którego treści wynikają z podstawy programowej, a także poprawnie stosuje wiadomości, rozwiązuje (wykonuje) samodzielnie typowe zadania teoretyczne lub praktyczne,

4) stopień dostateczny (3) – otrzymuje uczeń, który nie opanował w pełni wiadomości określonych programem nauczania przedmiotu w danej klasie, którego treści wynikają
z podstawy programowej, rozwiązuje typowe zadania teoretyczne i praktyczne o średnim stopniu trudności

5) stopień dopuszczający (2) - otrzymuje uczeń, który ma braki w opanowaniu podstawy programowej niewykluczające jednak możliwości uzyskania przez ucznia podstawowej wiedzy
w ciągu dalszej nauki, a przy tym rozwiązuje typowe zadania teoretyczne i praktyczne
o niewielkim stopniu trudności,

6) stopień niedostateczny (1) - otrzymuje uczeń, który pomimo działań wspomagających
i zapobiegawczych ze strony nauczyciela nie spełnia kryteriów oceny dopuszczającej i nie opanował wymagań podstawy programowej.

3. Sposoby - formy sprawdzania osiągnięć ucznia.

1. Kartkówka - dotyczy ostatniego tematu; może być przeprowadzona bez zapowiedzi.

2. Sprawdzian - obejmuje treści nauczania z ostatnich trzech lekcji; może być przeprowadzony bez uprzedzenia.

3. Praca klasowa z całego działu musi być zapowiedziana z tygodniowym wyprzedzeniem, poprzedzona wpisem do dziennika i lekcją powtórzeniową. Jeżeli uczeń był nieobecny
na godzinnej pracy klasowej, to musi zgłosić do nauczyciela chęć jej napisania na kolejnej lekcji, napisać ją w ciągu dwóch tygodni w terminie ustalonym przez nauczyciela. Jeśli tego nie uczyni, otrzymuje ocenę niedostateczną.

4. Test półroczny i roczny lub praca diagnozująca (opcjonalnie).

5. Odpowiedź (ustna) - samodzielna, poprawna, wyczerpująca temat, zaprezentowana poprawnym językiem z użyciem odpowiednich terminów.

6. Prace domowe - samodzielne, estetyczne, zgodne z tematem.

7. Inne, np. prowadzenie zeszytów – systematyczne, staranne, rzetelne (opcjonalnie).

8. Obok informacji o stopniu osiągnięcia przez ucznia wymagań edukacyjnych, nauczyciel dokonuje oceny o charakterze społeczno-wychowawczym, określając wkład pracy ucznia, systematyczność, aktywność na lekcjach, przygotowanie do zajęć.

9. Aktywna praca na lekcji – rozwiązywanie zadań tekstowych i problemowych, stosowanie wiedzy przedmiotowej w sytuacjach praktycznych, logiczne myślenie i wnioskowanie - nagradzana „+”. Sześć plusów – ocena celująca.

10. Uczeń ma prawo zgłosić przed zajęciami 2 razy w ciągu półrocza nieprzygotowanie do zajęć. Niewykorzystane „np.” nie przechodzą na następne półrocze. Uczeń nie może zgłosić „np.” przed zapowiedzianym wcześniej sprawdzianem, odpytywaniem, pracą klasową, kartkówką lub klasówką.

11. Uczeń ma prawo zgłosić przed zajęciami 2 razy w ciągu półrocza brak zadania. Niewykorzystane „bz” nie przechodzą na następne półrocze.

12. Nieprzynoszenie na lekcję: podręcznika, zeszytu ćwiczeń, zeszytu przedmiotowego oraz braki zadań, a także nieudzielanie odpowiedzi na pytania nauczyciela - mogą skutkować otrzymaniem „-„ (5 minusów - ocena niedostateczna).

13. Nieobecność na poprzedniej lekcji, nie zwalnia ucznia z obowiązku przygotowania się
do następnych zajęć.

14. Ocenę niedostateczną z pracy klasowej należy poprawić w ciągu dwóch tygodni.

15. Zasady oceniania bieżącego są zgodne z ocenianiem wewnątrzszkolnym.

16. Ocenianie prac pisemnych (praca klasowa, sprawdzian, kartkówka) odbywa się według następujących progów procentowych:

celujący 96 % -100%
bardzo dobry 95 % -90%
dobry 89% -75%
dostateczny 74% -50%
dopuszczający 49% -30%
niedostateczny 29% -0%